Definicja zobowiązania — czyli wyjaśniamy jedno z najważniejszych pojęć na gruncie cywilistyki.

« wróć

Zobowiązanie w polskim prawie cywilnym to jedno z fundamentalnych pojęć, które odgrywa kluczową rolę w relacjach prawnych między stronami. Jest to obowiązek jednej strony, zwanej dłużnikiem, do spełnienia określonego świadczenia na rzecz drugiej strony, zwanej wierzycielem. Zobowiązanie może wynikać z umowy, czynu niedozwolonego lub innych przyczyn określonych w przepisach prawa.


Legalną definicję zobowiązania odnajdujemy w art. 353 Kodeksu Cywilnego:
Art. 353. § 1. Zobowiązanie polega na tym, że wierzyciel może żądać od dłużnika świadczenia, a dłużnik powinien świadczenie spełnić.
§ 2. Świadczenie może polegać na działaniu albo na zaniechaniu.


Podstawowymi elementami zobowiązania są:

  1. Podmioty zobowiązania — dłużnik i wierzyciel, czyli strony, między którymi powstaje relacja zobowiązaniowa.
  2. Przedmiot zobowiązania — świadczenie, które dłużnik jest zobowiązany wykonać na rzecz wierzyciela. Może to być świadczenie pieniężne lub niemajątkowe, np. dostarczenie towaru, wykonanie usługi, przekazanie określonego mienia itp.
  3. Treść zobowiązania — czyli wierzytelność lub dług wynikający z danych okoliczności.

„Zgodnie z definicją kodeksową zobowiązanie polega na tym, że wierzyciel może żądać od dłużnika świadczenia, a dłużnik powinien świadczenie spełnić. Zobowiązanie to prawna więź, relacja między dwiema stronami: wierzycielem i dłużnikiem . Istotą zobowiązania jest zaspokojenie uznanego prawnie i godnego ochrony interesu wierzyciela. O bycie zobowiązania rozstrzyga zatem istnienie prawnie relewantnego interesu wierzyciela, znajdującego wyraz w treści zobowiązania – gdy brak tego interesu, zobowiązanie w ogóle nie powstaje, a gdy interes odpada – istniejące zobowiązanie wygasa Ustalenie konkretnego interesu wierzyciela następuje na podstawie całokształtu okoliczności towarzyszących powstaniu danego stosunku zobowiązaniowego” K. Czub [w:] Kodeks cywilny. Komentarz aktualizowany, red. M. Balwicka-Szczyrba, A. Sylwestrzak, LEX/el. 2023, art. 353.

Stan prawny: lipiec 2023 r.
Fot. unsplash.com